Waarom jagen niet alle katten op muizen? Instinct Of aangeleerd?

Katten zouden zogenaamd natuurlijke jagers moeten zijn. Zet ze in een schuur, warenhuis of je keuken en ze verdienen zo hun kostgeld terug door ongewenste beestjes weg te jagen. En als ze dat nu niet doen? Er zijn katten die leven voor de spanning van het jagen. Maar er zijn er voor wie de jacht ophoudt bij speelgoedmuizen. Zijn katten die ervoor kiezen niet te jagen een soort verloren link in de keten van het katachtige geslacht? Of zijn het vierpotige pacifisten? Zijn ze wellicht lui om echt te kunnen jagen?

Hoewel iedere kat anders is, lijkt het erop dat geen van deze verklaringen echt kloppend zijn. Daarom proberen onderzoekers het verschil tussen de instinctieve en het aangeleerde gedrag van katten te onderscheiden.

Jagen op muizen: instinct of aangeleerd?

Volgens Sciencing kan het verschil tussen instinctief en aangeleerd gedrag gemakkelijk worden uitgelegd. Maar het minder gemakkelijk dat te identificeren in de natuur. Ze zeggen:

“Het verschil tussen aangeboren en aangeleerd gedrag is dat een dier vanaf zijn geboorte een aangeboren gedragspatroon zal vertonen zonder dat daar interventie aan te pas komt. Aangeleerd gedrag is iets wat een dier ontdekt met vallen en opstaan en door te observeren.”

Voorbeeld instinctief jagen

Een voorbeeld van onbetwistbaar instinctief gedrag zien we bij pasgeborenen. Bijvoorbeeld als een pasgeboren zoogdier op zoek gaat naar zijn moeder om te zogen en voeden. Vaak zijn ze slechts een paar minuten oud, maar toch weten ze precies wat ze moeten doen. De wetenschappelijke verklaring voor dit fenomeen is dat zoogdieren geboren worden met deze basiskennis die onmisbaar is om te overleven. De kennis is genetisch geprogrammeerd en wordt generaties lang doorgegeven. Jagen is dus geen leuk trucje ofzo.

Pasgeboren kittens

Pasgeboren kittens hoeven niet aangeleerd te worden hoe ze moeten zogen. Maar er zijn enkele andere handelingen die minder natuurlijk voor ze zijn. Dit zijn de aangeleerde handelingen. Voor de ontwikkeling daarvan is tijd en ervaring nodig. Het lijkt alsof een kat weet hoe laat het is omdat ze iedere avond om 7 uur naar hun etensbakje gaan. Maar in werkelijkheid heeft hij door ervaring geleerd wanneer hij een maaltijd kan verwachten. Ze zijn immers niet geboren met een inwendig alarm die weet dat 7 uur etenstijd is.

Vage grens

Niet alle soorten gedrag kunnen makkelijk als instinct of aangeleerd worden bestempeld. Niet iedereen is het erover eens wat natuurlijk is voor katten en wat alleen natuurlijk lijkt. Het jagen en omleggen van prooi is hier een voorbeeld van. De meeste mensen denken dat alle katten de drang voelen om muizen achterna te jagen. Toch is het niet te verklaren waarom sommige katten dan potentiële prooi volledig negeren of zelfs bevriend met ze raken. Het kan zijn dat ze de genetica niet hebben meegekregen of dat het eigenlijk aangeleerd gedrag is.

Psychologisch onderzoek

Professor Zing Yang Kuo heeft vanaf de jaren 1920 tien jaar lang een experiment uitgevoerd om te proberen erachter te komen. Hij heeft verschillende kittens los van elkaar opgevoed. De moederpoes was er niet bij betrokken. Zijn doel was om uit te vinden of katten instinctief wisten hoe ze op prooi moesten jagen. En: of ze wisten hoe die te doden. Terwijl ze dat dus niet van hun moeder konden leren.

Volgens zijn resultaten worden kittens die opgevoed worden door hun moeders die jagen, zelf ook jagers. Kittens die worden opgevoed door mensen of door moederkatten die niet jagen, zullen vaker een muis negeren dan hem als prooi zien. Het onderzoek van Kuo is gepubliceerd in de Journal of Comparitive Psychology in 1930. Hij schreef,

“Onze studie heeft aangetoond dat een kitten een rat kan doden, ervan kan houden, het kan haten, er bang van kan zijn of ermee kan spelen: het hangt allemaal af van de levensgeschiedenis van de kitten.”

Jagen of niet jagen: alles draait om mama

Dankzij het experiment van Kuo wordt er nu gedacht dat het roofzuchtige gedrag van katten minder met instinct te maken heeft en meer met hoe ze zijn opgevoed. Andere onderzoekers van kattengedrag zeggen dat jagen een combinatie is van instinct en aangeleerd gedrag. De kattentraining, en –gedrag site Perfect Paws zegt,

“Katten zijn geboren met een instinct om te jagen en te achtervolgen. Ze zijn niet per se jagers die doden voor voedsel. Het doden en eten van prooi is over het algemeen aangeleerd gedrag.”

Kittens aarden naar hun moeders. Als de moederkat uit een generatie van jagers komt, zal ze dit waarschijnlijk overbrengen aan haar kroost. Haar kittens hebben al het instinct om iets te volgen. Maar zij moet van dat instinctief gedrag een succesvolle jacht maken. Zij laat zien hoe ze moeten stalken, springen en doden.

Kittens die al vroeg van hun moeders worden gescheiden krijgen deze levensles niet mee. Hetzelfde geldt voor kittens die worden opgevoed door moeders die niet jagen. Als de moeder nooit heeft geleerd om te jagen, kan ze het ook niet aan haar kroost leren.

Muizenvangers komen uit jagersfamilies

Deze theorie kan verklaren waarom de kitten van een paar maanden oud die je achtergelaten vond waarschijnlijk eerder een muis je hele kast laat leeg eten dan dat hij hem wegjaagt. Als je een kat zoekt die het huis zal beschermen tegen knaagdieren, kun je het beste voor een kitten gaan die uit een jagersfamilie komt. Er is geen duidelijk onderscheid tussen wat nu precies instinct is en wat aangeleerd. Maar onderzoekers doen hun best om steeds meer antwoorden te vinden. In de tussentijd kun je je kat beter accepteren voor wat ze zijn; of dat nu kundige jager of een onschuldige toeschouwer is, ze doen het nooit verkeerd.

---